فاطمه کوثر معرفت ناب
قرآنی - علمی ، اخلاقی ، کلامی ، اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و هنریفاطمه کوثر معرفت ناب
قرآنی - علمی ، اخلاقی ، کلامی ، اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و هنرینقد سخنرانی مراد زهی قسمت اول
نقد روایات مطرح شده در فضائل عمر از منابع روایی اهل سنت
روایت اول و نقد آن
روایت پیامبر صلی الله علیه و اله: یا عمرو الذی نفسی بیده ما لقیک الشیطان قط سالکا فجا إلا سلک فجا غیر فجک : ای عمر سوگند به ذاتی که جان محمد صلی الله علیه و اله در دست اوست، در آن کوچه و مسیر و راهی که تو قدم برداری شیطان جرأت قدم بر داشتن و راه رفتن در آن کوچه و در آن راه و مسیر را ندارد (استناد حدیث به صحیح بخاری و مسلم)
اولا: این روایت از نگاه شیعه اعتبار ندارد چون در منابع روایی ما نقل نشده است .
ثانیا : به فرض که سند این روایت از نگاه اهل سنت تمام باشد متن حدیث چون خلاف ظاهر آیات ذیل است از اعتبار ساقط می شود .
1. قالَ رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ إِلاَّ عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصینَ 39 و40 الحجرات
2. قالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ إِلاَّ عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصینَ 82 و83 ص
3. وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِکَ وَ أَجْلِبْ عَلَیْهِمْ بِخَیْلِکَ وَ رَجِلِکَ وَ شارِکْهُمْ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ وَ عِدْهُمْ وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیْطانُ إِلاَّ غُرُوراً إِنَّ عِبادی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ وَ کَفى بِرَبِّکَ وَکیلاً . 64 و65 الاسراء
4. فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطانُ عَنْها فَأَخْرَجَهُما مِمَّا کانا فیهِ وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَکُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلى حینٍ . 36/ البقره
5. وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ (200)
6. وَ قالَ لِلَّذی ظَنَّ أَنَّهُ ناجٍ مِنْهُمَا اذْکُرْنی عِنْدَ رَبِّکَ فَأَنْساهُ الشَّیْطانُ ذِکْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِی السِّجْنِ بِضْعَ سِنینَ 42/ یوسف
شیطانی که طمع به اغوایی انبیاء الهی مانند حضرت آدم و یوسف ، ابراهیم و ... علیهم السلام را دارد چگونه قابل تصور است که جرأت ملاقات با جناب عمر را نداشته باشد .
ثالثا : با توجه به اشکالاتی که در متن این روایت است به دست می آید که این روایات از تئوری پردازی های بنی امیه برای مثبت و موجه جلوه دادن جریان خلافت است اما اشکالات متنی .
متن روایت
3051- حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ صَالِحٍ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ أَخْبَرَنِی عَبْدُ الْحَمِیدِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ زَیْدٍ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ أَخْبَرَهُ أَنَّ أَبَاهُ سَعْدَ بْنَ أَبِی وَقَّاصٍ قَالَ اسْتَأْذَنَ عُمَرُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَعِنْدَهُ نِسَاءٌ مِنْ قُرَیْشٍ یُکَلِّمْنَهُ وَیَسْتَکْثِرْنَهُ عَالِیَةً أَصْوَاتُهُنَّ فَلَمَّا اسْتَأْذَنَ عُمَرُ قُمْنَ یَبْتَدِرْنَ الْحِجَابَ فَأَذِنَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَضْحَکُ فَقَالَ عُمَرُ أَضْحَکَ اللَّهُ سِنَّکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ عَجِبْتُ مِنْ هَؤُلَاءِ اللَّاتِی کُنَّ عِنْدِی فَلَمَّا سَمِعْنَ صَوْتَکَ ابْتَدَرْنَ الْحِجَابَ قَالَ عُمَرُ فَأَنْتَ یَا رَسُولَ اللَّهِ کُنْتَ أَحَقَّ أَنْ یَهَبْنَ ثُمَّ قَالَ أَیْ عَدُوَّاتِ أَنْفُسِهِنَّ أَتَهَبْنَنِی وَلَا تَهَبْنَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قُلْنَ نَعَمْ أَنْتَ أَفَظُّ وَأَغْلَظُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا لَقِیَکَ الشَّیْطَانُ قَطُّ سَالِکًا فَجًّا إِلَّا سَلَکَ فَجًّا غَیْرَ فَجِّکَ.[1]
اشکالات متنی
1. زنان در نزد حضرت رسول صلی الله علیه و آله حجاب ندارند .
2. زنان با صوت بلند در محضر حضرت حرف می زنند .
3. به محض شنیدن صدای عمر زنان بلند می شوند و حجاب خود را درست می کنند و سکوت اختیار می کنند .
4. عمر در پیش پیامبر زنان را امر بمعروف می کند و پیامبر نسبت به دین خدا به اندازه عمر احساس دینی ندارد که زنان را سفارش به امر خدا کند .
5. پیامبر قسم می خورد به چیزی که بر خلاف ظاهر قرآن است .
6. این حدیث خود نقیض است از سوی از پیامبر نقل شده است که فرمود ما لقیک الشیطان قط و از سوی دیگر زنان به عمر می گویند تو افظ و اغلظی و این دو صفت از صفات رحمانی نیستند چرا که خداوند پیامبر خود را از داشتن قلب فظ و غلیظ نهی می کند فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُم 159 / آل عمران .
این روایت علاوه بر مخالفت با ظاهر آیاتی که شمرده شد مخالف تربیت اسلامی است که در آن روزگار در مدینه النبی توسط پیامبر انجام گرفته بود و آیات حجاب و آیات مربوط به نحوه سخن گفتن با پیامبر برای آنان تلاوت شده بود .
رابعا : چگونه شیطان به عمر دست رسی ندارد ولی به پیامبر دست رسی دارد و در صدد بر می آید تا نماز پیامبر را بشکند .
« نقدی از علامه امینی رحمه الله »
و الذی نفسی بیده ما لقیک الشیطان قطّ سالکاً فجّا إلّا سلک فجّا غیر فجّک، فما بال الشیطان یهاب الخلیفة فیسلک فجاً غیر فجّه و لا تروعه عظمة النبیّ صلى الله علیه و آله و سلم و لا قوّة إیمانه؟ فیسلک فی فجّه فلا یدعه أن ینهى عن المنکر، و یحدو بصواحب المنکر إلى أن یتظاهرن به أمامه. بل الشیطان لعنه اللَّه یعرض له صلى الله علیه و آله و سلم لیقطع علیه صلاته و إن رجع عنه خائباً، کما أخرجه البخاری فی صحیحه (1/143) فی کتاب الصلاة باب ما لا یجوز من العمل فی الصلاة. و مسلم فی صحیحه (1/204) باب جواز لعن الشیطان فی الصلاة، أخرجا بالإسناد عن أبی هریرة قال: صلّى رسول اللَّه صلاة فقال: إنّ الشیطان عرض لی فشدّ علیّ لیقطع الصلاة علیّ، فأمکننی اللَّه منه فذعتُّه . الحدیث.
هب أنّ اللعین فی هذه المرّة لم یصب من رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم لکنّه تجرّأ على مقامه الأسمى،
و قد جاء فی الصحیحین عن أبی هریرة: أنّ الشیطان إذا سمع الأذان للصلاة من أی مسلم کان أدبر هارباً و ولّى فرقاً، و له ضراط هلِعٍ جزِع.
کیف یجرؤ اللعین على رسول اللَّه حتى فی حال صلاته؟ و لم یتجرّأ قطّ على عمر لأنّه یسلک فجّا غیر فجّه. إنّی و إن لا یروقنی خدش العواطف بذکر مواقف الرجل التی لم یکن العامل الوحید فیها إلّا الشیطان، غیر أنّی لست أدری هل الشیطان کان یفرق و یفرّ منه، و یخرّ على وجهه، و یسلک فجّا غیر فجّه أیضاً منذ أسلم إلى سنة الفتح الثامنة من الهجرة النبویّة؟ إلى نزول آیة (فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ)؟ إلى یوم قول الرجل: انتهینا انتهینا؟ إلى یوم النادی فی دار أبی طلحة الأنصاری ؟ فعلى الباحث الوقوف على ما أسلفناه فی الجزء السادس (ص 251- 261) و فی الجزء السابع (ص 95- 102).
ثمّ أین کانت تلک البسالة من رسول اللَّه- الحاجزة بین الشیطان الرجیم و بین صلاته صلى الله علیه و آله و سلم لمّا عرض له و شدّ علیه- یوم کانت عنده نساء قریش فتخنقه و تردع النسوة؟
فبهذه کلّها تعلم مقدار هذه الروایة و مقیلها من الصدق، و مبلغ صحیح البخاری من الاعتبار، و تعرف ما یفعله الغلوّ فی الفضائل و الحبّ المعمی و المصمّ.[2]
[کلام العلّامة الحلّی فی نسبتهم السهو إلى النبیّ صلّى اللّه علیه و اله و سلّم فی الصلاة]
و رووا عنه صلّى اللّه علیه و اله و سلّم أنّه صلّى الظهر رکعتین، (فقال أصحابه: أقصرت الصلاة، أم نسیت یا رسول اللّه؟! فقال: کیف ذلک؟! فقالوا: إنّک صلّیت رکعتین؛ فاستشهد على ذلک رجلین، فلمّا شهدا بذلک قام فأتمّ الصلاة)[3] [[4]].
و رووا فی الصحیحین أنّه صلّى بالناس صلاة العصر رکعتین و دخل حجرته، ثمّ خرج لبعض حوائجه فذکّره بعض أصحابه فأتمّها [[5]].
و أیّ نسبة أنقص من هذا و أبلغ فی الدناءة؟! فإنّها تدلّ على إعراض النبیّ صلّى اللّه علیه و اله و سلّم عن عبادة ربّه، و إهمالها و الاشتغال عنها بغیرها، و التکلّم فی الصلاة، و عدم تدارک السهو من نفسه لو کان، نعوذ باللّه من هذه الآراء الفاسدة.[6]
[1] . صحیح بخاری جزء 11 ص 71 شماره ح 3051- صحیح مسلم شماره 4410
[2] . الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج8، ص: 140
[3] . نهج الحقّ: 146.
[4] . انظر: صحیح البخاری 1/206 ح 139 و ص 288 ح 104 و ج 2/150- 151 ح 250- 253 و ج 8/29 ح 79، صحیح مسلم 2/86 و 87، سنن أبی داود 1/263 ح 1008 و ص 265 ح 1014 و 1015، سنن الترمذی 2/247 ح 399، سنن النسائی 3/23- 24، سنن ابن ماجة 1/383 ح 1213 و 1214، الموطّأ: 80- 81 ح 65 و 66، مسند أحمد 2/234- 235 و 423.
[5] . صحیح البخاری 1/288 ح 103، صحیح مسلم 2/87، و انظر: سنن النسائی 3/24، سنن الدارمی 1/251 ح 1500، الموطّأ: 80 ح 64، مسند أحمد 2/459- 460، زوائد عبد اللّه فی المسند: 181 ح 30 و ص 184 ح 31.
[6] . دلائل الصدق لنهج الحق، ج4، ص: 51
[7] . میزان الاعتدال : 2 / 642 رقم 5051
[8] . الکامل فی ضعفاء الرجال : 6 / 349 رقم 1831
[9] . میزان الاعتدال : 4 / 212 رقم 8891
[10] . الجامع الصغیر : 2 / 502 ح 7954
[11] . الوضاعون وأحادیثهم - الشیخ الأمینی - ص 379 - 380
[12] . میزان الاعتدال - الذهبی - ج 4 - ص 211 – 212- لسان المیزان - ابن حجر - ج 6 - ص 124 - الکامل - عبد الله بن عدی - ج 6 - ص 349
[13] . صحیح بخاری جزء 7/ 135 ش 1871- سنن بیهقی ج2/493 - مصنف عبد الرزاق ج 4/259
[14] . إرشاد الساری 4 / 657
[15] . المغنی 2 / 166
[16] . عمدة القاری 11 / 126
[17] . مآثر الأنافة فی معالم الخلافة 2 / 337
[18] . محاضرات الأوائل / 149 ط عام 1311 - وص 98 ط عام 1300 وشرح المواهب للزرقانی 7 / 149 - طرح التثریب 3 / 92
[19] . طبقات ابن سعد 3 / 281 - تأریخ الطبری 5 / 22 - الکامل لابن الأثیر 2 / 41 - تأریخ عمر بن الخطاب لابن الجوزی / 54
[20] . شرح الزرقانی 1 / 237 - مصنف عبد الرزاق 7 / 262 ، ح 7735 .
[21] . شرح الزرقانی 1 / 237 - 238
[22] . شرح الزرقانی 1 / 237 .
[23] . . سبل السلام 2 / 10 - انظر : بدایة المجتهد 1 / 210 .
[24] . دراسات فقهیة فی مسائل خلافیة - الشیخ نجم الدین الطبسی - ص 108 - 111
[25] . الفقیه 2 327 باب التلبیة ..... ص : 325- بشارةالمصطفى ص 212- عللالشرائع 2/ 416- عیونأخبار 1 /282
[26] . تفسیرالإمام 391
[27] . صحیح بخاری جزء 12/527 ش 3437
[28] .
[29] . الغارات ج1 307 رسالة على[1] علیه السلام الى أصحابه بعد مقتل محمد بن أبى بکر(رحمه الله) ..... ص : 302
[30] . الغارات،ج1،ص:211 - تاریخ الطبری ج4 / 548 آخر حدیث الجمل بعثه على بن ابى طالب قیس بن سعد بن عباده أمیرا على مصر - البدایة و النهایة ج7 /251 .
[31] . وقعةصفین،ص:86 -90
[32] . الشافی فی الامامة - الشریف المرتضى - ج 3 - ص 93 - 94
[33] . الصراطالمستقیم 3 149 فصل فی روایات اختلقوها
[34] . عیونأخبار 1 313- معانیالأخبار 387- بحارالأنوار 30 180
[35] . احقاق الحق و ازهاق الباطل ج1 70 مقدمة الکتاب ..... ص : 2 = الصوارم المهرقة فى نقد الصواعق المحرقة 155 فی نقل حدیث عن الصادق ع لا یخلو عن غرابة ..... ص : 154
