با این همه مهارت شانس آوردیم که ادعای پیامبر ی عمر را نکرده اند

نقد خطبه مراد زهی قسمت دوم

هیچ ملکی در آسمان نیست مگر این که عمر را احترام می کند و شیطانی در روی زمین نیست که از عمر می ترسد

روایت  دوم و نقد آن

به نقل از ابن عدی به روایت عبدالله ابن عباس از پیامبر صلی الله علیه و اله: ما فی السماء ملک إلا و هو یوقر عمر و لا فی الأرض شیطان إلا و هو یفرق من عمر.

اولا : روایت مرفوعه است .

ثانیا : به اعتراف ذهبی و دیگران  این روایت مجعول است .

من موضوعات موسى بن عبد الرحمن الصنعانی الدجال الوضاع ،  رواه عنه عبد الغنی بن سعید الثقفی ، ضعفه ابن یونس کما فی المیزان ([1] ) ، وعنه بکر بن سهل ، ضعفه النسائی ، وعد ابن عدی ( [2] ) هذه الروایة من البواطیل کما فی میزان الذهبی ([3] ) ، وکذلک رآها السیوطی ([4] ) موضوعة .[5]

بررسی یکی از رجال حدیث

موسى بن عبد الرحمن الثقفی الصنعانی . معروف ، لیس بثقة ، فإن ابن حبان قال فیه : دجال ، وضع على ابن جریج ، عن عطاء ، عن ابن عباس کتابا فی التفسیر . وقال ابن عدی : منکر الحدیث . یعرف بأبی محمد المفسر . روى عنه أبو الطاهر ابن السرح أن ابن جریج حدثه عن عطاء ، عن ابن عباس - مرفوعا : من أحب الله أحبنی ، ومن أحبنی أحب قرابتی وأصحابی ، ومن أحب قرابتی وأصحابی أحب المساجد . . . الحدیث . وبه : شفاعتی لأهل الکبائر من أمتی . بکر بن سهل ، حدثنا عبد الغنى بن سعید ، حدثنا موسى بن عبد الرحمن ، عن ابن جریج ، عن عطاء ، عن ابن عباس - مرفوعا : ما فی الأرض شیطان إلا وهو یفرق من عمر ، وما فی السماء ملک إلا وهو یوقر عمر . قال ابن عدی : هذه الأحادیث بواطیل [6].

صحابه از دیدگاه روایات شیعه

« روایت اول : عدم سب صحابه »

حضرت علی علیه السلام: أوصیکم فی اصحاب رسول الله صلی الله علیه و اله و سلم لا تسبوهم فإنهم اصحاب نبیکم و هم اصحابه الذین لم یبتدعوا فی الدین شیئا و لم یوقروا صاحب البدعة نعم أوصانی رسول الله صلی الله علیه و اله فی هؤلاء (نقل از کتاب حیات القلوب علامه مجلسی ج2، ص621)

اولا : سب از نگاه قرآن مذموم است نه تنها نسبت به صحابه بلکه نسبت به کفار هم این چنین است وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلى‏ رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَیُنَبِّئُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ . الانعام / 108 بنابر این سفارش پیامبر به عدم سب صحابه هیچ فضیلتی برای آنها محسوب نمی شود .

ثانیا : به فرض که عدم سب صحابه ناشی از منزلت و فضیلت آنها باشد در روایت قیدی وجود دارد « هم اصحابه الذین لم یبتدعوا فی الدین شیئا و لم یوقروا صاحب البدعة »  که با وجود این قید جا برای شمول این روایت نسبت جناب عمر وجود ندارد چرا که به تصریح کتب اهل  سنت مانند صحیح بخاری و سایرین عمر ازبدعت گذاران در دین اسلام است .

عنْ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَیْرِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدٍ الْقَارِیِّ أَنَّهُ قَالَ خَرَجْتُ مَعَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ لَیْلَةً فِی رَمَضَانَ إِلَى الْمَسْجِدِ فَإِذَا النَّاسُ أَوْزَاعٌ مُتَفَرِّقُونَ یُصَلِّی الرَّجُلُ لِنَفْسِهِ وَیُصَلِّی الرَّجُلُ فَیُصَلِّی بِصَلَاتِهِ الرَّهْطُ فَقَالَ عُمَرُ إِنِّی أَرَى لَوْ جَمَعْتُ هَؤُلَاءِ عَلَى قَارِئٍ وَاحِدٍ لَکَانَ أَمْثَلَ ثُمَّ عَزَمَ فَجَمَعَهُمْ عَلَى أُبَیِّ بْنِ کَعْبٍ ثُمَّ خَرَجْتُ مَعَهُ لَیْلَةً أُخْرَى وَالنَّاسُ یُصَلُّونَ بِصَلَاةِ قَارِئِهِمْ قَالَ عُمَرُ نِعْمَ الْبِدْعَةُ هَذِهِ وَالَّتِی یَنَامُونَ عَنْهَا أَفْضَلُ مِنْ الَّتِی یَقُومُونَ یُرِیدُ آخِرَ اللَّیْلِ وَکَانَ النَّاسُ یَقُومُونَ أَوَّلَهُ.[7]

کلمات الأعلام در مورد بدعت گذاری عمر

1. القسطلانی : " سماها - أی عمر بدعة لأنه ( صلى الله علیه وآله ) لم یبین لهم الاجتماع لها ولا کانت فی زمن الصدیق ولا أول اللیل ولا کل لیلة ولا هذا العدد " ([8] ) .

2.ابن قدامة : " ونسبت التراویح إلى عمر بن الخطاب لأنه جمع الناس على أبی بن کعب ، فکان یصلیها بهم " . ( [9] )

3.    العینی : " وإنما دعاها بدعة ، لأن رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) لم یسنها لهم ولا کانت فی زمن أبی بکر . . . ثم البدعة على نوعین : إن کانت مما یندرج تحت مستحسن فی الشرع فهی بدعة حسنة ، وإن کانت مما یندرج تحت مستقبح فی الشرع فهی بدعة مستقبحة " .([10] )

4.القلقشندی : " فی أولیات عمر : هو أول من سن قیام شهر رمضان وجمع الناس على إمام واحد فی التراویح وذلک فی سنة أربع عشرة " ( [11] ) . هذا وقد نص الباجی والسیوطی والسکتواری وغیرهم أیضا على أن أول من  سن التراویح هو عمر بن الخطاب . وصرحوا أیضا : بأن إقامة النوافل بالجماعات فی شهر رمضان من محدثات عمر . ( [12] ) وعن ابن سعد والطبری وابن الأثیر : أن ذلک کان فی شهر رمضان سنة أربع عشرة ، وجعل للناس بالمدینة قارئین ، قارئا یصلی بالرجال ، وقارئا یصلی بالنساء . ([13] )

5.الباجی وابن التین و . . . : " استنبط عمر ذلک من تقریر النبی ( صلى الله علیه وآله ) من صلى معه فی تلک اللیالی ، وإن کان کره ذلک لهم ، فإنما کرهه خشیة أن یفرض علیهم ، فلما مات أمن ذلک " . ([14] ) أقول : تراهم لا یخفون الأمر ، وأن ذلک کان من محدثات عمر بن الخطاب واستنباطاته . ولکنهم فی مقام التبریر لفعله ، یدعون أن النبی ( صلى الله علیه وآله ) کان راضیا بهذه البدعة ! !

6.ابن عبد البر : قال " لم یسن عمر إلا ما رضیه ( صلى الله علیه وآله ) ولم یمنعه من المواظبة علیه إلا خشیة أن یفرض على أمته . . فلما أمن ذلک عمر ، أقامها وأحیاها فی سنة أربع عشرة من الهجرة " . ([15] )

7.الزرقانی : قال بعد قوله : نعمت البدعة : وهذا تصریح منه بأنه أول من جمع الناس فی قیام رمضان على إمام واحد لأن البدعة ما ابتدأ بفعلها المبتدع ولم یتقدمه غیره ، فابتدعه عمر وتابعه الصحابة والناس إلى هلم جرا ، وهذا یبین صحة القول بالرأی والاجتهاد .  فسماها بدعة ، لأنه ( صلى الله علیه وآله ) لم یسن الاجتماع لا ولا کانت فی زمان الصدیق . وهو لغة ما أحدث على غیر مثال سبق ، وتطلق شرعا على مقابل السنة ، وهی ما لم یکن فی عهده " . ([16] )

8.الکحلانی : " إن عمر هو الذی جعلها جماعة على معین وسماها بدعة وأما قوله : نعمت البدعة فلیس فی البدعة ما یمدح بل کل بدعة ضلالة " . ([17] ) وهذه الکلمات کلها شواهد على أن التراویح جماعة تکون بدعة مقابل السنة النبویة ، قد ابتدعها الخلیفة الثانی . وهذا هو الذی دعا الفقهاء - من الفریقین - للبحث فی حکمها جماعة ، وهل أن الجماعة فیها مشروعة أم لا ، وسیأتی البحث عنها . حکم الجماعة فی نوافل شهر رمضان إن عدم تشریع النوافل الرمضانیة جماعة على عهد النبی ( صلى الله علیه وآله ) وابتداع ذلک من قبل الخلیفة الثانی ، هو الذی صار منشأ للخلاف الفقهی العمیق ، ومحطا للنزاع والتضارب العلمی بین علماء الإسلام ، فترى شریحة من المسلمین - وهم الإمامیة ناقشت أصل مشروعیة الجماعة فیها ، ونفت جوازها ، مستندة إلى إثباتات وأدلة قویة ، ولکن المؤسف أن البعض لم یتفهم موقف الإمامیة ومبناهم ، فزعم أنهم ینکرون أصل نوافل شهر رمضان مع أن الأمر لیس کذلک . بل المردود والمنفی عندهم إقامة النوافل جماعة ، ویرونه بدعة ، کما صرح الخلیفة الثانی نفسه بذلک أیضا . هذا ولبعض السنة - أیضا - رأی لیس ببعید عن الموقف الإمامی . فالشافعی کرهها جماعة ، وبعضهم حببها فرادى وفی البیت . فالمسألة غیر متفق علیها تماما حتى عند أهل السنة وإن کان رأی الکثیر منهم إقامتها جماعة .[18]

« روایت دوم : فضلیت صحابه »

امام حسن عسکری علیه السلام: إن کلیم الله سئل ربه هل فی اصحاب الأنبیاء أکرم عندک من صحابتی قال الله: یا موسی أما علمت أن فضل صحابة محمد صلی الله علیه و اله علی جمیع صحابة المرسلین کفضل محمد صلی الله علیه و اله علی جمیع المرسلین و النبیین (نقل از تفسیر امام حسن عسکری علیه السلام،) ص65

اولا : این روایت در کتب ورایی شیعه به دو صورت نقل شده است یک صورت آن سخن از فضیلت صحابه است که در تفسیر منسوب به امام حسن عسگری علیه السلام آمده است و  صورت دوم آن بدون ذکری از صحابه مطرح شده است .

قَالَ مُوسَى یَا رَبِّ فَإِنْ کَانَ مُحَمَّدٌ أَکْرَمَ عِنْدَکَ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِکَ فَهَلْ فِی آلِ الْأَنْبِیَاءِ أَکْرَمُ مِنْ آلِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَا مُوسَى أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ فَضْلَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَى جَمِیعِ آلِ النَّبِیِّینَ کَفَضْلِ مُحَمَّدٍ عَلَى جَمِیعِ الْمُرْسَلِینَ فَقَالَ یَا رَبِّ فَإِنْ کَانَ آلُ مُحَمَّدٍ کَذَلِکَ فَهَلْ فِی أُمَمِ الْأَنْبِیَاءِ أَفْضَلُ عِنْدَکَ مِنْ أُمَّتِی ظَلَّلْتَ عَلَیْهِمُ الْغَمَامَ وَ أَنْزَلْتَ عَلَیْهِمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوَى وَ فَلَقْتَ لَهُمُ الْبَحْرَ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَا مُوسَى أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ فَضْلَ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ عَلَى جَمِیعِ الْأُمَمِ کَفَضْلِهِ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِی‏.[19]

با توجه به این کتاب تفسیر منسوب به امام است و بعضی از علماء در استناد آن به امام تشکیک نموده اند و با توجه به این که صدوق در کتاب فقیه و عیون با سند این روایت را نقل نموده است و لذا روایت دوم تایید می شود و اگر صحت این روایت به سند صدوق تمام شود دیگر این روایت به درد استدلال برای فضیلت صحابه نمی خورد .

ثانیا : به فرض که سند روایت مشکل نداشته باشد این روایت  ناظر به صحابه ای است که پیرو خط و مشی پیامبر بوده و از فرامین او سر پیچی ننموده باشند و الا در صورت  نا فرمانی ما هیچ دلیل نداریم که از صحابه حضرت موسی که مطیع او بوده اند صحابه پیامبر بر تر باشند بلکه دلیل قرآنی بر خلاف آن داریم ، کما این که نسبت به امت پیامبر هم مطلب از این قرار است . صرف داشتن شناسنامه اسلامی دلیل بر برتری نیست بلکه معیار برتری اطاعت و فرمانبرداری از دستورات خداوند است .

---

[1] . میزان الاعتدال : 2 / 642 رقم 5051

[2] . الکامل فی ضعفاء الرجال : 6 / 349 رقم 1831

[3] . میزان الاعتدال : 4 / 212 رقم 8891

[4] . الجامع الصغیر : 2 / 502 ح 7954

[5] . الوضاعون وأحادیثهم - الشیخ الأمینی - ص 379 - 380

[6] . میزان الاعتدال - الذهبی - ج 4 - ص 211 – 212- لسان المیزان - ابن حجر - ج 6 - ص 124 - الکامل - عبد الله بن عدی - ج 6 - ص 349

[7] . صحیح بخاری جزء 7/ 135 ش 1871-  سنن بیهقی ج2/493 -  مصنف عبد الرزاق ج 4/259

[8] . إرشاد الساری 4 / 657

[9] . المغنی 2 / 166

[10] . عمدة القاری 11 / 126

[11] . مآثر الأنافة فی معالم الخلافة 2 / 337

[12] . محاضرات الأوائل / 149 ط عام 1311 - وص 98 ط عام 1300 وشرح المواهب للزرقانی 7 / 149 - طرح التثریب 3 / 92

[13] . طبقات ابن سعد 3 / 281 - تأریخ الطبری 5 / 22 - الکامل لابن الأثیر 2 / 41 - تأریخ عمر بن الخطاب لابن الجوزی / 54

[14] . شرح الزرقانی 1 / 237 - مصنف عبد الرزاق 7 / 262 ، ح 7735 .

[15] . شرح الزرقانی 1 / 237 - 238

[16] . شرح الزرقانی 1 / 237 .

[17] . . سبل السلام 2 / 10 - انظر : بدایة المجتهد 1 / 210 .

[18] . دراسات فقهیة فی مسائل خلافیة - الشیخ نجم الدین الطبسی - ص 108 - 111

[19] . الفقیه      2      327      باب التلبیة .....  ص : 325- بشارةالمصطفى ص 212- علل‏الشرائع 2/ 416- عیون‏أخبار 1 /282